Koren op de molen

Hèhè, het begin is gemaakt, het eerste concert van het nieuwe seizoen is een feit, de zomervakantie zit er op. Het Orlando Festival 2019 opende in stijl met werken van Borodin, Kox en Sjostakovitsj. Kox? Ja Hans Kox, een zeer productieve Nederlandse componist die begin dit jaar onverwacht overleed. Laat me eerlijk zijn, ik kende hem hooguit van naam maar kan me niet herinneren eerder iets van hem gehoord te hebben. Van Borodin en Sjostakovitsj des te meer.

Een openingsconcert zonder composities uit de categorie ‘gefundenes Fressen’, alle respect. Vaak kiest men voor het intrappen van open deuren, sleutel tot groter succes en meer publiek, dit concert voelde juist als het uitproberen van een nieuw recept, eens wat anders. Het publiek reageerde enthousiast, ik hoorde zowaar een bravo voor ‘Variations on a Thema by Ludwig van Beethoven’ van Kox, wat bepaald geen doorsneewerk is maar eerder een knetter-expressionistisch pianostuk. En je moest van goeden huize komen om er een thema van Beethoven in te herkennen. Ik voelde me echter uitgedaagd en bespeurde twee ‘Beethovens’ in het werk, het slotdeel van de Eroïca en strijkkwartet opus 133, beter bekend als Grote Fuga. Maar misschien zat ik er wel compleet naast en heeft Kox, net als Elgar met zijn Enigma Variations, de muziekwereld een loer gedraaid. Als hij erbij was geweest –wat de oorspronkelijke bedoeling was- had ik het hem kunnen vragen en had hij me kunnen vertellen of ik geslaagd was. Andere mensen in de zaal waren meer op zoek naar wat deze muziek bij hen losmaakte en wat ze erbij voelden. Over een ding was men het eens, het was een boeiend stuk, over de schoonheid waren de meningen verdeeld. Ik moest even denken aan een goede kennis van me, toen zij laatst geëmotioneerd reageerde op de 14e symfonie van Sjostakovitsj en er meteen aan toevoegde het stuk eigenlijk niet mooi te vinden, een ‘Käthe Kollwitz effect’ noem ik dat.

Eigenlijk een beetje vreemd dat het succes van muziek vaak leunt op herkenning, een ‘André Rieu effect’ noem ik dat, oftewel je weet wat er komen gaat, en jawel, het kómt! Wat niets afdoet aan de pracht van oude muziek, maar van tijd tot tijd houd ik mijn geest scherp met onbekende muziek, want ik lees ook niet steeds hetzelfde boek.