Women Power

Het Bühnenbild verandert, het vrouwenquotum is zelfs in de klassieke muziekwereld bezig aan een opmars. Dat het nog eens zover zou komen stemt mij optimistisch.

Iedereen weet hoe succesvol vrouwen muziekles en -therapie geven, koren dirigeren en zalen plat zingen of spelen. Maar wat men eeuwenlang tegenhield, was dat vrouwen een leidinggevende rol zouden gaan spelen als orkestdirigent of als componist; men is hier de meervoudsvorm van man.

De mannen hebben het ook in dit segment altijd voor het zeggen gehad, in de boeken gaat het vrijwel uitsluitend over mannelijke componisten en dirigenten, zelfs als die historisch gezien niets voorstelden of schobbejakken waren. Maar lees de verhalen over Nannerl, Fanny, Clara en Alma en ontdek hoe een gevoel van gelijkberechtiging aan het adres van die families nauwelijks besteed was. Dat de samenleving er toen ‘eenmaal zo tegenaan keek’ doet niets af aan het feit dat het voor die vrouwen frustrerend moet zijn geweest. Zo vond papa Leopold Mozart vioolspelen en een glansrijke muziekcarrière echt iets voor mannen, lees: ongepast voor Nannerl, ondanks haar grote talent. Alle lof voor W.A.

Nog een aanrader is de film De Dirigent (2018) van Maria Peters, over de carrière van Antonia Brico, de Nederlandse dirigent (1902-1989) die onder meer in New York en Berlijn heeft gedirigeerd, jawel, de Berliner Philharmoniker, toen al en nog jaren daarna een old boys network. Overigens ondervond Brico ook oppositie van vrouwen, een patroon dat ook mannen niet vreemd is.

Zijn er verschillen in uitvoering tussen een vrouw of man als dirigent? Ik waag het te betwijfelen, Emmanuelle Hahn, Xian Zhang, Susanna Mälkki, Marin Alsop, Frédérique Chauvet e.a. leveren ons het bewijs hiervoor. En dat het Radio Filharmonisch Orkest in 2019 op voordracht van de spelersgroep Karina Canellakis als chef-dirigent aanstelde verdient respect. Ik kan niet wachten om hen live aan het werk te horen.

Ik mag althans hopen dat er eind is gekomen aan opmerkingen in de categorie ‘zij dirigeert als een man’, ‘het ziet er eigenlijk niet uit’, ‘toch zag ik liever een man’ en als grootste cliché ‘ze staat haar mannetje’. Kom op zeg, 2020 hè.